Nga đã 'điều khiển sự hỗn loạn' tại Libya như thế nào?

Bất kỳ một quốc gia nào, dân tộc mất đoàn kết để xảy ra nội chiến thì chỉ làm mồi cho kẻ khác…

Xe tăng Ai Cập đã được chuyển sang Lybia hỗ trợ cho LNA

Như đã phân tích ở bài: Đã đến lúc Nga “điều khiển sự hỗn loạn”, bây giờ, chúng ta chứng minh sự thật Nga đã “điều khiển sự hỗn loạn ở Libya” như thế nào…

Thực tế là tại Syria và Libya giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã có sự “gặp nhau” tại điểm mút chiến lược. Nga và Thổ Nhĩ Kỳ muốn “đóng băng” tình hình Libya để qua đó cùng nhau giải quyết thỏa thuận của họ tại Idlib – Syria…

Thống chế Khalifa Haftar từ chối thỏa thuận ngừng bắn

Như đã biết Chính phủ của Hiệp định quốc gia (GNA) của Thủ tướng Fayez al-Sarraj được hỗ trợ bởi nhà tài trợ chính trị và tài chính chính là Qatar và đồng minh quân sự chính của nước này là Thổ Nhĩ Kỳ. Ý cũng đang hỗ trợ Sarraj. GNA kiểm soát thủ đô Tripoli và Misrata ở phía Tây đất nước.

Ở phía bên kia là Khalifa Haftar với Quân đội Quốc gia Libya của mình (LNA) kiểm soát phía Đông của Libya và hầu hết các nguồn tài nguyên dầu mỏ. LNA được hỗ trợ bởi UAE, Ả Rập Saudi, Ai Cập, Hy Lạp và Pháp (cả Nga, Mỹ).

Nga muốn xây dựng vị thế của mình trong cuộc xung đột là một người phân xử. Họ muốn thiết lập lại lợi ích kinh doanh lâu dài của mình ở Libya, vốn đã mất sau cuộc chiến mà Mỹ, Anh và Pháp tiến hành chống lại Libya vào năm 2011. Nga đã bán vũ khí cho LNA qua UAE và cho phép lính đánh thuê Nga tham gia cuộc chiến về phía LNA của Haftar.

Kể từ tháng 4 năm 2019, Haftar đã cố gắng chiếm Tripoli để xóa sổ GNA. Cuộc chiến khó khăn hơn và diễn ra lâu hơn LNA mong đợi khi Thổ Nhĩ Kỳ đã can thiệp… Vào tháng 1/2020, Nga kêu gọi Haftar dừng lại bằng việc đã tổ chức một hội nghị hòa bình ở Moscow và kêu gọi ông ký một thỏa thuận ngừng bắn…

Dĩ nhiên, để tổ chức hội nghị này Thổ Nhĩ Kỳ đã có thỏa thuận với Nga và trước hội nghị, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã ký với GNA một thỏa thuận hợp tác quân sự và vùng kinh tế trên biển (Khiên Địa Trung Hải) mà ta đã biết…

Kết quả: Sau nhiều giờ đàm phán do Nga và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian, Haftar vào tối thứ Hai đã yêu cầu đến sáng thứ Ba để xem xét thỏa thuận đã được ký bởi Fayez Sarraj, người đứng đầu Chính phủ Hiệp định Quốc gia (GNA) được Liên Hợp Quốc công nhận.

Nhưng Haftar, đã lặng lẽ rời Moscow mà không ký thỏa thuận được soạn thảo tại các cuộc đàm phán gián tiếp, Bộ Ngoại giao Nga đã được hãng thông tấn TASS dẫn tin và cũng đã được chúng ta bình luận, phân tích vào thời điểm đó…

Một tuần sau cuộc đàm phán thất bại ở Moscow, một nỗ lực ngừng bắn bằng một cuộc đàm phán khác, lần này ở Berlin, cũng thất bại. Đức một lần nữa cố gắng nói chuyện có ý nghĩa với Haftar trong chuyến thăm vào tháng 3 nhưng không có kết quả.

Rõ ràng là không chỉ Nga mà cả Thổ Nhĩ Kỳ và Đức cũng muốn “đóng băng” tình hình Libya, nhưng trong tình thế thế trận của LNA diễn biến rất có lợi khi Tripoli, sự thất thủ thời gian đang đếm ngược thì đời nào Thống chế Khalifa Haftar chấp nhận dừng trận đấu. Và, nên nhớ, đây được coi như là “ly rượu thưởng” mà Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Đức (EU) mời Thống chế Haftar…nhưng bị Haftar từ chối…

Lybia và sự can dự từ bên ngoài

Thật đáng tiếc, Thống chế Haftar đã đánh giá thấp sự can thiệp của Tổng thống Erdogan Thổ Nhĩ Kỳ và cư xử không hay với Nga…dẫn đến Haftar phải nhận một “ly rượu phạt” đắng cay…

Hàng trăm lính đánh thuê từ Syria và máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ đã làm mưa làm gió trên chiến trường Libya khiến cho LNA thất bại trận này đến trận khác với tổn thất lớn. Lính PMC Nga rời khỏi tiền tuyến, do không có sự bảo vệ từ trên không, quân LNA chủ yếu là tháo chạy để lại vũ khí, trang bị…

Người ta tin rằng việc để cho UAV Thổ Nhĩ Kỳ làm mưa làm gió của Nga chính là muốn Thống chế Haftar suy ngẫm thiệt hơn. Tại sao Pantsir-S khiến cho UAV Thổ Nhĩ Kỳ kinh hoàng tại Idlib thì lại bình an tại Libya. Tuy thế, Nga cũng không bỏ rơi Haftar…

Sự xuất hiện các máy bay như MiG-29 đến Libya và được thiết lập tại căn cứ không quân Al-Jufra nằm dưới sự kiểm soát của LNA…đã cho phép Nga giữ cân bằng giữa các bên thù địch. Và cho đến nay, kế hoạch đó đã thực hiện tốt khi vào thứ 7 ngày 6/6, Ai Cập tuyên bố ngừng bắn ở Libya được Haftar đồng ý, đã chấm dứt 15 tháng bao vây Trippoli của quân LNA…

Đằng sau thỏa thuận ngừng bắn này, Nga bị cáo buộc là đã yêu cầu GNA thực thi lệnh ngừng bắn mà Haftar đã đồng ý, không được di chuyển xa hơn về phía Đông.  Nga đã vẽ một đường trên Sirte, một thành phố bao gồm các mỏ dầu phía Đông, đồng thời căn cứ không quân Al-Jufra và 150 dặm về phía Nam của Sirte, cũng có nghĩa vụ phải ở lại dưới sự kiểm soát của Haftar. 

Như vậy với tinh thần này, Libya, đất nước này, do đó sẽ được phân chia thành hai nửa. LNA của Haftar giữ quyền kiểm soát phía Đông. 

Nhưng, sự đời, Thổ Nhĩ Kỳ và GNA đã thay đổi, họ chỉ chấp nhận ngừng bắn khi căn cứ không quân Al-Jufra và cảng Sirte phải do GNA quản lý. Do đó, kể từ hôm 5/6, “phiến quân Syria” dưới sự chỉ huy của Thổ Nhĩ Kỳ đang cố gắng chiếm lấy Sirte do LNA nắm giữ…Và, lần nữa buộc Nga phải ra tay phán xử...

 Đột nhiên các máy bay gần đây được Nga giao cho hành động. Một số đoàn xe GNA đang di chuyển về phía Sirte đã bị đập tan. Máy bay không người lái Thổ Nhĩ Kỳ không tự tung tự tác như trước mà tiếp tục rơi. Đặc biệt, Ai Cập đã điều động vũ khí hạng nặng đến Libya để hỗ trợ cho Haftar vì Ai Cập không muốn một GNA – Anh em Hồi giáo nằm sát cạnh biên giới phía Tây của mình…

Trong khi đó, Ai Cập cùng với Pháp, Hy Lạp, Síp và UAE cũng quyết liệt chống lại âm mưu tham vọng của Thổ Nhĩ Kỳ ở phía Đông Địa Trung Hải trong thỏa thuận đã ký với GNA.

Chắc chắn Thổ Nhĩ Kỳ và GNA sẽ dừng lại bởi họ sẽ cũng không muốn “ly rượu phạt” như Haftar của LNA đã nếm.

Như vậy, chuyện chiến trường Lybia lúc bên này thắng, lúc bên kia thắng, thực tế không phải do 2 bên tham chiến quyết định mà do người chơi bên ngoài quyết định.

Sẽ rất khó khăn để Lybia và thậm chí cả Syria thu giang sơn về một mối buận luận cho bên nào trong tình thế các lợi ích của các tay chơi lớn đan xen với nhau tại một quốc gia không có chủ quyền…

Lê Ngọc Thống

 

Nguồn: Báo ĐẤT VIỆT